E-Dönüşüm ve E-Vatandaş

E-Vatandaş ve Ekimlik’in E-Dönüşümdeki Yeri

Türkiye, Başlangıcı evresi 27 Şubat 2003 tarihinde Başbakanlık Genelgesi (e-Dönüşüm Projesi) ve 21 Mart 2003 Bilgi Toplumu Dairesinin Kuruluşu ile E-devlet  E-dönüşümüne başladı.  E-Devlet’in yapısal durumunu aşağıda ayrica özetle iletecegiz.

Önce bireylerin yani vatandaşın gözü ile E-Dönüşümü inceleyeceğiz: Bireylerin yani vatandaşların “Online” dünyada kullandığı servisleri değil: tam aksine, “Offline” ortamda kullandığı ürünlerin ve hizmetlerin dönüşmesini ve “E-Altyapı” içinde sağlanmasını kapsıyor.

Offline ürünler ve hizmetler nelerdir: ıslak imza, kağıt evrakların imzalama süreci, sekreterya, zarf oluşturma,  poliçelerin hazırlanması,  kargo/posta, iadeli taahhütlü posta, teslim alındı fişi, teslim edildi fişi,  noter, kimlik tespiti için nüfus cüzdanı, avukat, muhasebeci,  fiziksel damga,  fatura için kaşe, 3 kopya fatura nüshası, kağıt depo, kağıt-defter onayı, print out /çıktı alma, başvuru dilekçesi, mali muşavir, vergi dairesine gidiş, kontrat, sözleşme, bordro, mütabakat mektupları gibi  servisler veya süreçler Offline servislerdir.

Aklınıza gelebilecek her türlü Offline servisin E-Dönüşüm sürecini yaşamaktayız. Bütün sektörler ve iş birimleri ve bunlara bağlı tedarik zinciride bu dönüşümden etkilenecek: Banka, Sigorta ve Telecom sektörleri en hızlı etkilenen sektrölerdir.

Devlet Kurumları ve Şirketler: E-Dönüşüm yolunda zorunlu, faydalı veya  avantajlı gördüğü her E-Hizmeti, E-Servisi ve E-çözümü muhakkak  tedarik etmek ve bunlarıda yeni E-Altyapılar ile sunmak zorundadır.

E-Dönüşüm, yeni bir pazar ve heyecan yaratmasının yanında: İnternet  dünyası yani “Online Dünya”nın korku ve  güvensizlik yaratan endişelerinide beraberinde tetikliyor.

Vatandaşlar: E-Devletin içindeki yeni “E-Kurumlara” alışkın değiller bu yüzden tam güvenmiyorlar: İnternet yani “Online” dünyadaki uygulamaları kolaylıkla kullanırken: Yapılan işlem “E-Devlet” mevzuat ve hukuk kapsamına girdiğinde rahatlıkla kullanmıyorlar.

Bunun temel sebebi İnternet servislerini  kullanan bir vatandaşın: her banka,sigorta, telecom veya e-ticaret sitesi için  birden fazla “E-Müşteri-Kimliği” ile işlem yapabilmesiydi. Bu hem kolaylık getirdi hemde “Güvensizlik” sürecini pompaladı.

Güvensizliğin önünü kesebilmek için : Devletimizin kendi E-Devletini: Yani, yeni “e-Kurumlarını”, “e-Sistemlerini”, “e-Altyapılarını”, “e-Otoriteyi”, “e-Hizmet Sağlayıcılarını”, “e-Entegretörlerini”,  “e-Servis Sağlayıcılarını”, ve “e-Çözüm sağlayıcı”larını tanıtmalı ve  vatandaşa sunmalıdır.

E-Kimlik projesi ve bu süreçte dağıtılacak Chipli-Kimlik Kartlarıda bu tanıtma sürecine en çok katkı sağlayacak  E-Altyapı projesidir.

3.Köprü, 3.Havalimanı  ve Avrasya Tüneli gibi ALTYAPI projeleri yanında, yeni E-Devletin en önemli E-ALTYAPI projesi E-Kimlik projesidir.

Aşağıda, E-KİMLİK ile yapılacak  “Online” işlemleri ve bu işlemleri Offline dünyadan yeni e-ortama geçirmek zorunda kalacak kurumlari görebilirsiniz.

Ayrca, E-kimlik nedir ve vatandaş bu sistemi nasıl kullanacak aşağıda özet bilgi bulabilirsiniz.

E-KİMLIK NEDIR ?:

T.C. Kimlik Kartı projesi, Ekim 2008’de Bolu’da pilot çalışma ile başlanmış olup, Mart 2016’da Kırıkkale’de E-kimliklerin dağıtılmaya başlanması ile hayata geçmiştir. Kırıkkale’de 220 bin vatandaş, eski kimliklerinin yerine E-Kimliklerini kullanmaya başlamıştır.

Ekim 2016 itibarı ile 10 ilde dağıtılması başlayan T.C. Kimlik Kartları, 2017 Ocak ayından sonra tüm Türkiye’de dağıtımına  başlanmıştır.  Ocak 2017 sonu rakkamları ile yaklaşık 750 Bin vatandaş E-Kimlik başvurusu yapmıştır.

E-Kimlik kartları, eski T.C Nüfus cüzdanı’nın yerine kullanılması öngörülen kişisel bilgilerin çipin üzerinde yer aldığı kimlik kartıdır.

T.C kimlik kartları ön ve arka yüzünde ; T.C. Kimlik Numarası, Ad, Soyad, Doğum Tarihi, Cinsiyet, Uyruk, İmza, Kart Seri Numarası, Geçerlilik Tarihi, Ana Adı, Baba Adı, Veren Makam, MRZ Verisi, Barkod içerisinde T.C. Kimlik Numarası Bilgileri yer almaktadır.

Çipli kimlik kartlarının bazı teknik özellikleri nelerdir ?

Tüm haberleşme altyapısı, işletim sistemi yerli ve milli olarak TUBİTAK tarafından geliştirilen şifre mekanizmalarıyla korunan kimlik kartının içerdiği bilgilere art niyetli yollarla ulaşmanın teorik olarak imkansız olduğu kartlardır.

Kimlik kartları, tamamen benzersiz ve özel tasarlanıp üretilmiş şifreli grafik tasarımlar, özel DNA’ya sahip mürekkepler, mikro ve nano yazılar gibi görsel güvenlik unsurlarına sahiptir.

KEC – Kimlik Erişim Cihazı  Nedir?

Kimlik Erişim Cihazı (KEC), yeni nesil elektronik kimlik kartları için altyapısı TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilmiş özel bir kart okuyucudur. Cihaz, içinde bulunan GEM ( Güvenli Erişim Modulü) sayesinde, kimlik kartı ile güvenli olarak haberleşerek, kart sahibinin kişisel mesajı ve biyometrik verisi gibi standart kart okuyucular ile ulaşılamayan veri alanlarını okuyabilmektedir. KEC, harici uygulama yazılımı veya politika sunucu tarafından belirlenen güvenlik politikasına göre doğrulama yöntemleri ile doğrulama yapmaktadır.

Neden Biyometrik KEC ?

• Biyometri çok güvenli, kullanımı kolay ve kullanıcı dostudur,
• Biyometriniz her zaman yanınızdadır,
• Biyometrik verinin kopyalanması zordur,
• Biyometrik veriyi başkası sizin yerinize kullanamaz,
• Şifre unutma ve çalınma sıkıntısı ortadan kaldırır,
• Mobil sistemlerle uyumludur.

E-Kimlik sayesine  hayatımıza yeni bir kavram ve “Biyometrik very tabanlı Güvenli Kimlik Tanıma” seviyesi girmiştir. BİYOMETRİK KİMLİK!. Peki nedir bu biyometrik kimlik?

Biyometrik E-Kimlik Nedir?

Biyometri, bireyin ölçülebilir fiziksel ve davranışsal özelliklerini tanıyarak kimlik saptamak üzere geliştirilmiş sistemler için  kullanılan bir terimdir.

Başka bir deyişle, personel kimlik kartları, manyetik kartlar, anahtarlar veya şifrelerin kullanımı yerine biyometri ile bireyin parmak izlerini, avuç damar izlerini, yüzünü, irisini, avuç içi izlerini, imzasını, DNA veya retinasınıyla kullanılarak kişinin tanınması sağlanır.

Özetle, biyometri kişinin ölçülebilir biyolojik izlerini ifade etmektedir.

İnternet tabanlı işlerin hızlı bir şekilde büyümesi ve hesaplara erişirken ihtiyaç duyulan tam doğrulama gereksinimi için biyometri en uygun ve en kolay çözümdür.

Onun benzersiz, kalıcı, evrensel ve ölçülebilir özelikleri ile on-line bankacılık ve alışveriş merkezleri gibi E-ticaret alanında bilgi güvenliği sağlar. Biyometri ayrıca makinanın bireyi kendi başına doğrulaması veya kişinin tepkilerine yanıt vermesini kolay ve güvenli bir şekilde sağlar. Biyometrik güvenlik sistemlerinin her alanında da uygulanabilir.

PEKİ  E-DÖNÜŞÜM ve E-DEVLET NEREYE GİDİYOR ?

E-Devlet’in oluşması  için temel koşul  “E-Vatandaş”’ı olmasıdır. Yani,  Devletin e-dönüşümü yaşayabilmesi için her bireyini yani vatandaşını e-vatandaş olarak kendi yeni sistemlerinde tanıyabilmesi gerekmektedir.

E-Devlet Bileşenleri ve E-Dönüşümdeki Yeri nedir ?

Türkiye, Başlangıcı evresi 27 Şubat 2003 tarihinde Başbakanlık Genelgesi (e-Dönüşüm Projesi) ve 21 Mart 2003 Bilgi Toplumu Dairesinin Kuruluşu ile E-devlet  E-dönüşümüne başladı.

E-Devletin temel amacı ve hedefi kamu hizmetlerinin daha güvenli, kaliteli, hızlı ve az maliyetle sunulmasıdır. Ayrıca,

• Bürokrasiyi azaltmak,
• Şeffaf kamu yönetimi sağlamak,
• Sosyal ortam oluşturarak katılımcı demokrasiye katkıda bulunma amaçlarını taşımaktadır.

E-devletin 3 temel bileşeni vardır; e-Vatandaş, e-Şirket, ve e-Kurum. E-devletin temel unsurları açısından bakacak olursak devlet, vatandaş, şirketler, kurumlar ve kamu çalışanlarını sıralamak mümkündür.

E-Devlet Uygulamaları ve E-Dönüşümdeki Yeri

Vatandaşlar, şirketler, kurumlar ve kamu çalışanları e-devletin unsurlarını oluşturmaktadır. Bu unsurlar E-devlet kavramı içinde E-dönüşümü yaşayarak yeni tanımlar almaya başladılar.

E-Devlet içindeki bireylere sunulan kamu hizmetleri artık klasik araçlarla sunmak mümkün değil. Çağın gereği elektronik ortamdan her alanda faydalanıldığı gibi kamusal alanda da faydanılmalıdır. Bu durumda  geleneksel hizmet ve servislerin yeni araçlarla sunulmasının yanında yeni hizmet sağlayan E-Kurumların ve  E-Şirket’leride oluşması kaçınılmazdır.

E-vatandaş olarak e-Devletten  beklentilerimizi aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür;

• Şeffaf devlet vizyonuna ulaşılması,
• Vatandaşların devletle olan işlerinin çok daha hızlı halledilmesi.
• Kamusal hizmet birimlerinin daha verimli olmasının sağlanması,
• Kamu kurumları arasında bilgi bütünlüğünün sağlanması,
• Bireylerin kamu hizmetlerinden 7X24 faydalanmalarının sağlanması,
• Kamusal hizmetleri yaygın ve erişilebilir hale getirilmesi,
• Vatandaşların istek ve eğilimlerine odaklı anlık hizmet üretim ve yönetim sürecine geçilmeli,
• Katılımcı yurttaşlığın önünün açılması,
• Devlet kurumlarının daha rasyonel ve verimli işlemesinin sağlanması.

PEKİ E–DEVLET KURUMLARI ve E-ŞİRKETLERİ KİMLERDİR/NELERDİR ?

Yasa ve Mevzuata Uygun Offline Servisler aşağıdaki E-Şirket ve E-Kurumları vasıtası ile Online E-devlet servislerine dönüşmektedir.

Kurumlar, Şirketler ve Bireyler: E-Dönüşüm yolunda ister ZORUNLU, ister FAYDALI veya ister AVANTAJLI gördüğü her E-Hizmeti, E-Servisi ve E-çözümü (E-ÜRÜNÜ),  Kamu Kurumlarından doğrudan veya aşağıdaki E-Şirketlerden tedarik edebilirler:

• E-Ulaştırma Bakanlığı Altında
  • KEPHS( Kayıtlı E-posta hizmet sağlayıcı) – 2016 Sonu itibari ile 8 adet şirket mevcut: ( Örnek Firma isimleri : TÜRKKEP, PTTKEP, TNBKEP..etc..)
  • ESHS (Elektronik Sertifika hizmet sağlayıcı )  – 2016, 6 adet şirket mevcut: ( Örnek Firma isimleri :EGÜVEN, TURKTRUST, ETĞRA..etc.)

• E-Maliye Bakanlığı Altında
  • Efatura Entegretörü, 70+ Şirket , Earşiv Entegretörü, 50+ Şirket ( Örnek firma isimleri : LOGO, TÜRKKEP,  .etc)
  • Edefter Entegretörü, 100+ Şirket, Esaklama Entegretörü, 3 Şirket,
  • E-bilet sağlayıcı gibi,

• E-Nufus Vatandaşlık İdaresi Altında
  • E-Kimlik kart ve tedarik sistemi ( NVİ Daireleri)
  • Kimlik Erişim Chazi ( KEC) Sertifikalı üreticileri. ( Örnek Firma isimleri : BİO-SER..)

TBD İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Hüseyin Karayağız hakkında özet bilgiyi aşağıda bulabilirsiniz.

• Boğaziçi Bilgisayar Mühendisliğinden (1993 )mezun olur olmaz TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde Türkiye İNTERNET bağlantı projesinin yöneticiliğini yaptı.
• 20+ yıl Banka, Finans,Telecom, Enerji, Üretim, Genel ve Kamu sektörü için İnternet Servisleri, Çözümleri, Mobil ve Bulut  tabanlı  hizmetler geliştirilmesini, satışını ve yönetimini HP ve FUJİTS gibi uluslar arası firmalarda üst seviue yönetici olarak yaptıktan sonra:
• İnternet Servislerinin ve E-ticaret alt yapısının “Mevzuatlara” ve “Hukuka” uygun olmasını sağlayan ve Şirketlerin “E-şirket”e dönüşümü konusunda  öncü çalışmalar yapan TÜRKKEP in  ( 2012-2016) kurucu ortakları arasında yer aldı.
• Bu dönem içinde “Küresel Siyaset ve Uluslararası ilişkiler” alanında yüksel lisansını tamamladı. Master tezi «Avrupa veTürkiye E-Kimlik ve Uygulamaları»  alanındaki ill çalışmalardan biridir, tezini Mayıs 2015 yılında tamamladı.
• 2016 Eylül ayından itibaren EB Grup bünyesinde İcra Kurulu Üyesi ve KEC ( kimlik Erişim ) Cihazı üreten BİO-SER firmasının Yönetici Ortağı/Genel Müdürü olarak görev aldı ve halen bu görevini icra etmektedir.
• 2017 Ocak ayı itibari ile Türkiye Bilişim Derneği İstanbul şubesi Yönetim Kurulunda görev almıştır.

Hüseyin Karayağız, E-Vatandaş olarak sayılı E-Şirketlerin Kurucu ortağı olarak E-devlete ve E-Dönüşüme  en çok inanan gönüllü çalışan bir profesyoneldir.